XATİRELERİMDEN soyqırım
31 MART SOYQIRIM
Hele Sovet devrinin cah celalıı günieri idi . Anamın qoca nenesi vardı . Rehmetlik arvaddan ne zaman soruşsaydılar deyerdi 80 yaşım var . Neyse kecek metlebe .
Nazlı nene hemişe söhbet edende bunun özbek gelini hemişe arvadın sözün kesib danışmağa qoymurdu
- Ay arvad bu saat KKB tökülüb gelecek - deye arvadın ağzından vurub sözün kesirdi .
Biz o zaman uşaq idik . Dunya tarixi kecirdik . Öz tariximizi daha derinden yazan kitablar yox idi o zaman . Ancaq tarix müellimimiz Tinatin müellime tarixe marağı olan uşaqları dersden elave tarix fenninden derneye celb etmişdi . Dernek derslikler kimi deyildi . Bu dernekde bize öz tariximizi öyredirdi . Men o zaman ilk defe bizim xalqımızın oğuz turkü boyundan olan azeri türkü olduğumuzu ilk defe Tinatin müellimenin dilinden eşitmişdim . Ve Tinatin müellime bunu bir sirr kimi saxlamğımızı bize möhkem möhkem tapşırmışdı .
Nazlı nene de hemişe bu türklerden söhbet edende maraq meni götürürdü . Ama heç zaman onun xatırelerinde qalanlar Olya bibi danışmağa qoymurdu . Bize türk olduğumuzu heç bir yerde danışmamağımızı bize möhkem möhkem tapşırırdı .
- Bax heç kime nenem turkdü demeyin . Soruşan olsa nenem kürtdü deyin .
- Biz de kürdük ?
- Yox . Azeriler , özbekler , qırğız , qazaxlar ve başqaları müselmandı . Başa düşdüz? Müselman . Kim soruşsa vetenimiz Sovet sosialıst Respublikası , özümüz ise müselmanıq deyin ...
Bir gün evde kimse olmadığını görüb Nazlı nenenı yanladım .
- Nene bibim gelmeden başla danış . Neteher oldu , Qubadlıdan bura geldiz ?
Nazlı nenenın gözleri uzaqlara daldı . Uzaqda bir nöqte görürmüş kimi gözlerin qıyıb söze başladı .
- O vaxtı men 7 8 yaşlarımda qız idim . Dedemin kennde ekin vardı . Savax gedib ,şer qarışanda gelirdi . Bütün günü elleşif vuruşurdu . İşlemekden beli eyilmişdi . İşlediyinin coxun guya devlete verirdi . Kenxuda camaatın malını elinnen alıf guya ki , devlete verir Sora ara qarışanda dedem o biri keççilerden eşitdi ki , kenxuda kendlilerden topladığı mehsulları ermeni arvadının qardaşlarına verirmiş . Onlar da bizim ekdiyimiz taxılı ermenilere satırmış .
- Eşii , nene metlebe keç bu saat Olya bibi gelecek yene danışa bilmiyesen - deye nenemin sözün kesdim .
- He bala . Bir de kende hay düşdükin bollevikler kendi basıf,
- Nene bolşevikler kim idi ? Ruslar ?
- Deyirdiler uruslardı , ama sora keççiler dediler ki , uruslar döyül ermenilerdi .
- He neyse - yene arvadı metlebe gelmeye telesdirdim .
- Hee . Bala başına dönüm , sora keççiler geldiki , aye qaçın , bolşevikler kendderi basır , evleri talan eliyif , zemileri odduyur , camaatın xışını - öküzünü qatıf qavağına aparır , nenem hamileydi , ayının gününün içindeydi . Dedem bizi uçuq bir köhne damımız vardı apardı tökdü ora . Orda gizlendik . Mehemmed balacaydı ee, lap balaca ...kim kimi deyim ? Bax Yeganenin gedesi kimiydi ...Neyse gede durmadı orda qaşdı cıxdı çöle . Nenem de gedenin dalıyca . O bolşevikler var ee , gedeni tutuf , bele tüfenglerin ujunda bele uzun şiş kimi şey vardı soxdular qarnına bax bele qaldırdılar göye . Bu sefer nenem qışqırdı kı, gedeni ermenilerin elinnen alsın . Ala bilmedi . Başının şalı açılmışdı . Qeşey darıyıf sacın hemeşe ortadan ayrıf iki hörerdi . Ay tova saçı düşürdü bax -bax burasına . Bax bele tuttular saçınnan , aparıf - uzun saçları vardı - saçınnan asdılar evin qabagındakı mehecerden . Bax ay tova hele gözümün qavağınnan getmir . Bir vayenni varıydı uzun bığlı - bığları ağzına düşurdu . O belindeki kemeri çıxardıb nenemin qarnına o qeder çırpdı ki , arvadın ayaqlarından qanı tökülürdü . Sora nenemin saçını atın arabasına bağlayıb atı xırmana teref sürüdüler . Biz xeylax orda qalannan sora dedem geldi . Dedi bala durun toplanın gedirik .Türkler gelif yardıma. Atların eşşeklerin belinde türkler dolayı yollarnen getirif bizi tökdüler bura. Tay o gelen , bu gelen geldik qaldıx burda . Onnan sora nenemnen xever cıxmadı . Hara apardılar öldümü qaldımı ? Dedem deyirdi ki , ketde ölenleri, onlara teslim olmuyanları deyirmanın yanında quyu qazıb hamını yığdılar ora orda yandırdılar yanan yandı yanmıyanın üstun torpaqladılar .
Sora biz bura gelennen sora , şura hökümeti gelennen sora dedemin adın soyadın deyişif ayrı ad qoydular . Kim olduğunu soruşanda dedem dedi ki, türkem . Onlar getirib ora kürt yazdılar . Ele o vaxdan adımız qaldı Qubaddı kürdü .
Nazlı nenenin danışdıqları 1910 -1918 illere tesadüf edirdi . Dogum ilini bilmediyi üçün , bu hadiseler hansı ilde cereyan etdiyini bimirdi . Qoca qadıın danışdığı söhbetlerden melum olurdu ki, bu hadıselerden qabaq ermeni müselman davası olmuşdu . Sonra xalqlar arasında barışıq olmuşdu . Bu ermeni müselman davasından sonra Qubadlını bolşevikler basmışdı .
Nenem iller önce Xalqımızın başına açılmış belaların canlı şahidi olmuşdu . Odur kı , hele sovet hökümeti zamanında ermenlerle Azerbaycanlılar bır bırıne qardaş deyib bade qaldırıb şerab içende Nazlı nene üsyan edirdi .
- Onlar türkün düşmenidir !
Kim idi onu eşiden ...
