XATİRELERİMDEN .
Allah ölrnlerinize rehmet elesin . Rehmetlik atam bizi veziyyetle elaqedar 92 - nin fevralında Bakıya böyük emimgile qoyub , özü rayona qayıtdı . Döyüş yaşı kecse de rayonun özünmüdafie destesine arxa cebheden yardım edirdi . Özünün Moskviçinde esgerlere yemek , silah - sursat daşıyırdı . Kendimiz rayondan bir nece ay qabaq işğal olundu . Kendimizin işgalı günü atam da kenddeki evimizdeydi .
Gecenin bir vaxtı , kende hay düşüdü ki bes , ermeniler artıq kende girib . Atamın bir zamanlar rayon prakroru işlemiş dayısından qalma bir makarı vardı . Dayısı gözünün qabağında öldürüldüyünde atam balaca uşaq imiş , dayısı elinde tutduğu silahla yere yıxılmışdı . Atam da silahı meyidin üstünden götürüb gizledibmiş . 40 - 45 ildir ki , sovet hökümeti evde axtarış etseler de silahı tapa bilmemişdi. Ve bu gun bu tapanca vetenin müdafiesine qalxmışdı . Neyse ...
Atam tapancasını da alıb cıxıb bayra . Qapı bir qonşumuz vardı , Memmed kişi , kor idi . Gelib onlara deyib ;
- Ay Memmed eşii gel gedek , ermeni girib kende . Qalacaqsan el ayaq altında . Ermeni seni esir götırecek .
Ne illah edib, kişi yerinden terpenmeyib ki ,
- Eşii ermeni meni neynir , ay saqqalı ağarmış , gözüm kor , ayağım topal , onlara sağlam adam lazımdır . Sen qac canını qurtar . Onlar mene toxunmaz . Mene heç nə eləməzlər , yazıqları gelecek , deyecek otur yaşa burda, kor kişisen bir işe yaramırsan . Yalvarıb yaxararam , meni ya öldürsünler , ya da burda qalmağıma icaze versinler . Yoxsa başqa yerde gedib çerliyerem .
Neyse atam oturub maşınına kendden cıxıb . Kendin girisinde kolxozun qarğıdalı , teneklik saheleri vardı ora çatanda yadına düşüb ki , Bozdar heyetde bağlı qalıb . Maşını tenekliye salıb üstünü çır çırpıyla örtdü . Geri kende baxdı kend alışıb yanırdı . Bir anda gözünün qabağına Bozdar geldi , it ulaya ulaya sanki ona qarğış edirdi . Özünü saxlaya bilmeyib dizlerini yere qoyub göye baxdı ;
- Meni bağışla vefalı dostum . Bu qeder illeri sen mene vefa gösterdin . Evimi , malımı , heyvanlarımı qorudun . Mene vefalı dost oldun . Can şirin şeydi . Canımı qorumaq üçün telesdim , sene vefalı ola bilmedim , bele dar günde seni unutdum . Seni zincirden açıb buraxmadım ki , sen de canını qurtarasan . Gelirem vefalı dostum , seni qurtarmağa gelirem - deyib üstün başın ot - elef , kol - kosla bürüyüb , üzümlüyün arasıyla kende doğru irelledi . Atamın məkan tutduğu yerdən bizim evə xeyax yol var idi . Artıq hava işıqlaşmış , kende girmek doğurdan da tehlükeliydi . Her an düşmen eline keçe bilerdi .
Kend meydanı ermenilerin zirehli texnikalarıyla doldurulmuşdu . Tepelerde Artreliya qüvveleri mövqe tutmuşdu . Artreliya üzü Ağdama sarı tuşlanmışdı . Tepede musiqi mektebinin heyetinde bir deste saqqalıların arasında eli - qolu bağlı qız ,qadın ,yaşlı , uşaq esrler vardı . Diqqet etdi heç kimi tanıya bilmedi . Deyesen qonşu kendlerden esir götürdükleri idi . Atamın dişi bağırsağını kesirdi . Biraz aralıdakı tıkıntının arxasında daldalanıb , makarını tepeye doğru tuşladı . Tek tesellisi bir dene de olsa ermeni öldürüb heyifin çıxmaq idi . Bu zaman qulaqlarına it zingiltisi geldi " Bozdar ! " deyib geri döndü . Ağacların ve adam boyu qalxmış gicitkenliyin arasından boylanıb evimize teref boylandı . Ordan evimiz görünmürdü . Amma bizim tərəfdə duman erşə qaxmışdı . Deyesen kiminse evin yandırmışdılar . Evlərin , cəpərlərin arasından gizlənə gizlənə məhəlləmizə doğru addımladı . Memmedin evi yanırdı . Gözü esirlerin arasında Memmedi axtarmışdı . Memmed yox idi . Demek ya hardasa gizlenib , ya da qaçıb . Mehelleler ve evlerin arasıyla gizlene gizlene Memmedin evine geldi . Ev dörd terefden de alov almışdı . İçeri girmek mümkün deyildi . Alovların arasından vehşi bir bağırtı gelirdi . Yanmış et iyisi alemi bürümüşdü . Başqa zaman olsaydı belke de ele bilerdi kimse kabab bişirir . Demir barmaqlı açıq pencereye yaxınlaşıb içeri boylandı . Memmed evin ortasında cayır cayır yanır, bağıraraq özünü ora bura çırparaq odunu söndürmek isteyirdi . Belli ki , onun üstüne benzin tökmüşdüler . Yumuruqlarını düyüb ne edeceyini bilmirdi . Memmedin bele zülüm cekmeyine döze bilmirdi . İçeri girmek , onu qurtarmaq mümkün deyildi . Silahını qaldırıb Memmede tuşladı . Onu vurmaq istedi . 55 illik qonuşusuna silah qaldırmağı özüne şerefsizlik bildi . Döze bilmeyib özü öz eliyle Memmedi vursaydı , özünü de vuracaqdı . Ağlaya , ağlaya bu meşeqqete sonuna qeder tamaşa etdi .
Yaxınlıqdan sesler gelirdi . Aradakı çeperden adlayıb heyetimize keçdi . Ot tayasının altına özünü percim edib gizlendi . Üç ermeni evimızi talayırdı . İydenin altında basdırdığımız anamın öz eliyle hazırladığı bir tuj vedreyle nehre yagını ve bir tulum pendir ve süzmeni eşib cıxardırdılar (kend yerlerinde qışlıq tedarükü xarab olmamasi için torpağa bastırardılar . O vaxtı da anam arada Bakıdan kende gelende qış tedarukunu edib iydenin altına bastırmışdı ) . Etrafa göz gezdirdi . Bozdarın sesi gelmirdi . Sürüne sürüne samanlıqdan cıxıb tendirxananın Arxasına kecdi . Ne yaxşı ki , kecdi . Heç on deqiqe kecmedi ermeniler ellerine kecen qenimeti götürüb eve , tövleye od vurdular . Atam fürset edib yerden qurduğu tendirin içine girdi . Demir qapağı da üstüne qoyub ordan bayırda baş verenleri seyr ederek gözlemeye başladı . Burada adam olacağı heç kimin ağlına gelmezdi . Lap gelseydi bele , heyetde 3 ermeni vardı , tendire yaxın gelib qapağını açsaydılar , tendirden onları vura bilerdi . " Sonrası allah kerimdir " - deyib planlar qurmağa başladı .
Birazdan heyetdeki ses - küy yatışdı . Tek gelen ses Memmedin zeiflemiş iniltili sesi idi . Biraz sonra o da kesdi . Tendirin qapağını azacıq qaldırıb etrafa diqqet etdi . Demir qapaq ellerini yandırırdı . İsti bir terefden havasızlıq bır terefden üreyi az qalırdı yerinden cıxa . Penceyini cıxarıb ellerine sardı ve istı demir qapağı qaldırıb başını tendirden cıxardı . Heç kim yox idi . Amma her teref alışıb yanırdı . Alov tendirxananın başındakı çırpıları da almışdı deye tendırxana hertereflı alışmışdı tek yanmayan yer tendirin içi idi . Başını tendirxanadan cıxarsa bele alov üzünü qarsırı . Biraz aralıdakı anamın sehengi gözüne deydi . Tendir şişini götürüb sehengin qulpuna ilişdirib özüne teref dartdi . İstiden tıncıxırdı . Bayılmaq üzre idi . Allahından sehengde su var idi . İstiden ilınmış suyu tepesinden aşagı töküb özünü islatdı ve tendirden çıxıb özunu alovların arasına atdı . Qacıb tendirxanadan cıxdı . Her teref alışıb yanırdı . Özünü heyetin axırındakı tuvaletin yanına verdi . İti ora bağlamışdı . Gözlerine inanmadı . Şerefsizler ele zenciri boynunda itin derisin soyub öldürmüşdüler . Biraz oturub ağladı itı sürüyüb iydenin altına getirdi . Biraz önce ermenilerin qazıb yeyecekleri çıxardığı çuxura itini qoyub orda defn etdi . Memmedin evine geldi ev hele de yanırdı . Pencereden içeri baxdı . Memmed ölmüşdü . Vaxt itire bilmezdi . Getmeliydi . Evin yanıb qurtarmasını gözleye bilmezdi ki , Memmedi defn etsin . Ermeniler her an gele bilerdi . Özünü tenekliyin arasına vurub geldiyi yolla geri qayırdı . Yola çıxmadan kend qebrsanlığına girdi . Yoldan baxanda Sexavetin debdebeli qerbrı açıq aydın görünürdü . Onun mezarının arxa cergelerinde babamın , nenemin , mamamın ( bibimin ) erinin qebirleri var idi . Gelib ezizleriyle görüşüb vedalaşdı .cekilmez veten derdini onların mezarına boşaltdı . Başdaşlarıdakı şekillerinden öpüb halallaşdı , ayrıldı Geri dönende ermeniler onu gördü . Özünü başdaşlarının arxasında saxlaya saxlaya silahıyla özünü müdafie ede ede özünü maşınına çatdırdı . Matoru işe salıb qaza basdı . Ana yola cıxanda qolunu mermi parçaladığını hiss etdi ...
Bu facıe , sadece bir nece saat içinde yaşanmış ve ölene qeder yaddaşımıza hekk olunmuş bir hadiseydi . Gör hele xalqımız neler yaşayıb , hansı meşeqqetlerden kecmiş . İndi bu yaşadıqlarımızın mükafatıdırmı ermeni müğennileri Bakıya konser vermeye gelir ? Bu hadiseleri xalq ne zaman unutdu ki ? Bes Bakıda ermeni müğennisi konsert verende Sexavetin , Bülbülün , Üzeyirin mezarı çatlamayacaqmı ? Onsuz da veten torpağında rahatlıq tapmayan ruhuları peren peren olmayacaqmı ? Bes qız qelinlerimizin namusu tapdalandıgında , günahsız körpelerin imdadından , kor Memmedlerin feryadından , Bozdarin zingiltisinden bu yuxarıdakılar ne zaman qeyrete gelecek ki 😢😢😢 hansı günümüze baxıb gözyaşımızı sileceyik , yaralarımızı saracağıq , düşmen konsertine gedeceyik ?
Feride Acarakçay .
23. 07. 2018
- Meni bağışla vefalı dostum . Bu qeder illeri sen mene vefa gösterdin . Evimi , malımı , heyvanlarımı qorudun . Mene vefalı dost oldun . Can şirin şeydi . Canımı qorumaq üçün telesdim , sene vefalı ola bilmedim , bele dar günde seni unutdum . Seni zincirden açıb buraxmadım ki , sen de canını qurtarasan . Gelirem vefalı dostum , seni qurtarmağa gelirem - deyib üstün başın ot - elef , kol - kosla bürüyüb , üzümlüyün arasıyla kende doğru irelledi . Atamın məkan tutduğu yerdən bizim evə xeyax yol var idi . Artıq hava işıqlaşmış , kende girmek doğurdan da tehlükeliydi . Her an düşmen eline keçe bilerdi .
Kend meydanı ermenilerin zirehli texnikalarıyla doldurulmuşdu . Tepelerde Artreliya qüvveleri mövqe tutmuşdu . Artreliya üzü Ağdama sarı tuşlanmışdı . Tepede musiqi mektebinin heyetinde bir deste saqqalıların arasında eli - qolu bağlı qız ,qadın ,yaşlı , uşaq esrler vardı . Diqqet etdi heç kimi tanıya bilmedi . Deyesen qonşu kendlerden esir götürdükleri idi . Atamın dişi bağırsağını kesirdi . Biraz aralıdakı tıkıntının arxasında daldalanıb , makarını tepeye doğru tuşladı . Tek tesellisi bir dene de olsa ermeni öldürüb heyifin çıxmaq idi . Bu zaman qulaqlarına it zingiltisi geldi " Bozdar ! " deyib geri döndü . Ağacların ve adam boyu qalxmış gicitkenliyin arasından boylanıb evimize teref boylandı . Ordan evimiz görünmürdü . Amma bizim tərəfdə duman erşə qaxmışdı . Deyesen kiminse evin yandırmışdılar . Evlərin , cəpərlərin arasından gizlənə gizlənə məhəlləmizə doğru addımladı . Memmedin evi yanırdı . Gözü esirlerin arasında Memmedi axtarmışdı . Memmed yox idi . Demek ya hardasa gizlenib , ya da qaçıb . Mehelleler ve evlerin arasıyla gizlene gizlene Memmedin evine geldi . Ev dörd terefden de alov almışdı . İçeri girmek mümkün deyildi . Alovların arasından vehşi bir bağırtı gelirdi . Yanmış et iyisi alemi bürümüşdü . Başqa zaman olsaydı belke de ele bilerdi kimse kabab bişirir . Demir barmaqlı açıq pencereye yaxınlaşıb içeri boylandı . Memmed evin ortasında cayır cayır yanır, bağıraraq özünü ora bura çırparaq odunu söndürmek isteyirdi . Belli ki , onun üstüne benzin tökmüşdüler . Yumuruqlarını düyüb ne edeceyini bilmirdi . Memmedin bele zülüm cekmeyine döze bilmirdi . İçeri girmek , onu qurtarmaq mümkün deyildi . Silahını qaldırıb Memmede tuşladı . Onu vurmaq istedi . 55 illik qonuşusuna silah qaldırmağı özüne şerefsizlik bildi . Döze bilmeyib özü öz eliyle Memmedi vursaydı , özünü de vuracaqdı . Ağlaya , ağlaya bu meşeqqete sonuna qeder tamaşa etdi .
Yaxınlıqdan sesler gelirdi . Aradakı çeperden adlayıb heyetimize keçdi . Ot tayasının altına özünü percim edib gizlendi . Üç ermeni evimızi talayırdı . İydenin altında basdırdığımız anamın öz eliyle hazırladığı bir tuj vedreyle nehre yagını ve bir tulum pendir ve süzmeni eşib cıxardırdılar (kend yerlerinde qışlıq tedarükü xarab olmamasi için torpağa bastırardılar . O vaxtı da anam arada Bakıdan kende gelende qış tedarukunu edib iydenin altına bastırmışdı ) . Etrafa göz gezdirdi . Bozdarın sesi gelmirdi . Sürüne sürüne samanlıqdan cıxıb tendirxananın Arxasına kecdi . Ne yaxşı ki , kecdi . Heç on deqiqe kecmedi ermeniler ellerine kecen qenimeti götürüb eve , tövleye od vurdular . Atam fürset edib yerden qurduğu tendirin içine girdi . Demir qapağı da üstüne qoyub ordan bayırda baş verenleri seyr ederek gözlemeye başladı . Burada adam olacağı heç kimin ağlına gelmezdi . Lap gelseydi bele , heyetde 3 ermeni vardı , tendire yaxın gelib qapağını açsaydılar , tendirden onları vura bilerdi . " Sonrası allah kerimdir " - deyib planlar qurmağa başladı .
Birazdan heyetdeki ses - küy yatışdı . Tek gelen ses Memmedin zeiflemiş iniltili sesi idi . Biraz sonra o da kesdi . Tendirin qapağını azacıq qaldırıb etrafa diqqet etdi . Demir qapaq ellerini yandırırdı . İsti bir terefden havasızlıq bır terefden üreyi az qalırdı yerinden cıxa . Penceyini cıxarıb ellerine sardı ve istı demir qapağı qaldırıb başını tendirden cıxardı . Heç kim yox idi . Amma her teref alışıb yanırdı . Alov tendirxananın başındakı çırpıları da almışdı deye tendırxana hertereflı alışmışdı tek yanmayan yer tendirin içi idi . Başını tendirxanadan cıxarsa bele alov üzünü qarsırı . Biraz aralıdakı anamın sehengi gözüne deydi . Tendir şişini götürüb sehengin qulpuna ilişdirib özüne teref dartdi . İstiden tıncıxırdı . Bayılmaq üzre idi . Allahından sehengde su var idi . İstiden ilınmış suyu tepesinden aşagı töküb özünü islatdı ve tendirden çıxıb özunu alovların arasına atdı . Qacıb tendirxanadan cıxdı . Her teref alışıb yanırdı . Özünü heyetin axırındakı tuvaletin yanına verdi . İti ora bağlamışdı . Gözlerine inanmadı . Şerefsizler ele zenciri boynunda itin derisin soyub öldürmüşdüler . Biraz oturub ağladı itı sürüyüb iydenin altına getirdi . Biraz önce ermenilerin qazıb yeyecekleri çıxardığı çuxura itini qoyub orda defn etdi . Memmedin evine geldi ev hele de yanırdı . Pencereden içeri baxdı . Memmed ölmüşdü . Vaxt itire bilmezdi . Getmeliydi . Evin yanıb qurtarmasını gözleye bilmezdi ki , Memmedi defn etsin . Ermeniler her an gele bilerdi . Özünü tenekliyin arasına vurub geldiyi yolla geri qayırdı . Yola çıxmadan kend qebrsanlığına girdi . Yoldan baxanda Sexavetin debdebeli qerbrı açıq aydın görünürdü . Onun mezarının arxa cergelerinde babamın , nenemin , mamamın ( bibimin ) erinin qebirleri var idi . Gelib ezizleriyle görüşüb vedalaşdı .cekilmez veten derdini onların mezarına boşaltdı . Başdaşlarıdakı şekillerinden öpüb halallaşdı , ayrıldı Geri dönende ermeniler onu gördü . Özünü başdaşlarının arxasında saxlaya saxlaya silahıyla özünü müdafie ede ede özünü maşınına çatdırdı . Matoru işe salıb qaza basdı . Ana yola cıxanda qolunu mermi parçaladığını hiss etdi ...
Bu facıe , sadece bir nece saat içinde yaşanmış ve ölene qeder yaddaşımıza hekk olunmuş bir hadiseydi . Gör hele xalqımız neler yaşayıb , hansı meşeqqetlerden kecmiş . İndi bu yaşadıqlarımızın mükafatıdırmı ermeni müğennileri Bakıya konser vermeye gelir ? Bu hadiseleri xalq ne zaman unutdu ki ? Bes Bakıda ermeni müğennisi konsert verende Sexavetin , Bülbülün , Üzeyirin mezarı çatlamayacaqmı ? Onsuz da veten torpağında rahatlıq tapmayan ruhuları peren peren olmayacaqmı ? Bes qız qelinlerimizin namusu tapdalandıgında , günahsız körpelerin imdadından , kor Memmedlerin feryadından , Bozdarin zingiltisinden bu yuxarıdakılar ne zaman qeyrete gelecek ki 😢😢😢 hansı günümüze baxıb gözyaşımızı sileceyik , yaralarımızı saracağıq , düşmen konsertine gedeceyik ?
Feride Acarakçay .
23. 07. 2018
ataya allahtan rahmet diliyorum.. mekânı cennet olsun
YanıtlaSilAmın
Sil