ŞUŞA XATİRELERİ
Her heftenin beşinci günü axşam palaz yorğan yastıq samavar , bostandan topladığımız göy goyerti , pamidor , xiyar , qeşey yağlı pendir , camış qatığı , nehre yağı , sac - şiş , manqal ,çadır , bir de qalayçıdan aldığımız mis sehengi götürüb , sürüynen olan heyvanların içinden bir quzu seçib atamın Moskbiçine doldurub , özümüzde maşına ... özümüzü verirdik Şuşaya . Uşaq idim 6 -7 yaşlarım olardı . Bilmirem Şuşanın harasıydısa orda atam çadır qurardı . Hemin gün qatıq , pendirnen, göy - göyerti, salatnan geceni kecirdib , sabahdan manqal , saç tedarükü görürdük .
Bir defe de dedem biznen getmişdi . Dayım o vaxt Ağdam musiqi mektebinin tar bölümünü oxuyurdu . Meni de pianoya qoymuşdular . Tenbellik eledim pianonu yarım buraxdım . Neyse . Dayım tarı döşüne basıb , Heyratıden , Qarabağ şikestesinden çalar , dedemnen atam şişlere kabab cekerdi . Anam nenemin öz elleriyle toxuduğu cehiz cijimin yere salıb balaca döşekleri kenarlrına qoyurdu .
- Ay Feride , ay bala , gel kömek ele !
- Eyy ay ana , men uşaqlarnan oynuyuram .
- Az gel !
Anamın hökümlü sesinden, emrine tabe olub hesir sebetin içindeki naz-nemeti süfrenin üstüne düzürdüm . İş göre göre dayımın çaldığı tarın diliyle qarabağ şikestesinin sözlerini bilmesem de yamsılayırdım .
Dedem işini qurtarıb mis sehengden avıgerdene su tökdü . El üzün yuyub bir qeşey " oxayy" eleyennen sora üzünü qurulayıb yaxınlıqdakı uçurumun kenarına getdi . Qolların açıb gerneşdi , oksigen deposu olan dağın havasını ciyerlerine çekdi . Ele uçurumun kenarında yaşıl otların üzerine sağ böyrü üste uzanıb elini başının altına dayaq verdi . Üzü uçurumdan aşağı arxası bize teref , dağların menzeresinden lezzet alaraq ;
- Ay Adil , bala , bir Suşanın dağların cal , menim balam da oxusun ( dedem hec vaxt adımı cekmezdi en hirsli vaxtında bele adıma " menim balam " deyerdi . Allah ölenlerinize rehmet etsin indi ne atam ne de dedem heyatdadır ) dayım çaldıqca men de köntöy sesimle hardan geldi , nece geldi oxuyurdum . Yaxınlıqda bir ermeni ailesi de dincelirdi . Birden ermeni arvad ordan elin qolun ölçe ölçe yarı rus , yarı azerbaycanca bağırdı . Xvatıt , rebyata tixa uje ya sesden umerla .( o vaxtan bu arvadın sözü Molla Nesreddin meseli kimi ağzımıza düşüb bir uşaq zad ses küy salanda uşağa o arvadın diliyle tepinirik ) Arvadın bu sözune qeh qehe cekib güldük . Biz güldükce o ayağındakı çehrayı rezin şepiti bize teref tulladı . Tebii ki , o vaxtı biz bunu zarafat sanırdıq . Ne bileydik ki , bir gün bize rezin şepit atan ermeniler ele bizi yurdumuzdan güle borana tutub qovacaq ...
Çadırlı günlerimizi sevirdik . Çölçulük ruhumuzu dinceldirdi . Daha bilmedik ki , bir vaxt gelecek, keyf üçün qurduğumuz cadır keyfe yox , daha ne zülümlere , ne problemlere şahidlik edecek , çadır xalqımızın meskunlaşdığı yuva olacaq ...
Bir defe de , men ,babam bir de nenem yene Şuşaya getmişdik . Böyük dayım nişanlıydı . Toy üçün bezi şeyler almaga getmişdiler . Dedem dedi ki , gelmişken ele gelingördüye bir üzük de alım . Neyse bunlar qızıl dükanına girdiler , başları qızıllara qarışmaqda olsun . Men de aradan çıxmaqda . Bilmirem hara getdim , ne qeder getdim . Bir gördüm qolumdan bir kosa saqqal eyri burun bir kişi tutub meni dartır . Yad adamı görüb qışqırmaq isteyende eyilib qulagıma pıcıldadı kı ,
- Sakit ol .burda milisler var . Tutub seni türmeye salar . Qorxumdan sesimi çıxartmadım . Meni getirib bir çinar ağacının altında soruşdu ki ,
- Kimin qızısan , harda olursuz
- ...
Qolumun yumuşaq etinden sıxıb tekrar soruşdu . Danışmaq istemirdim , tanımadığım bu adamın elinden cıxıb qaçmaq isteyirdim .
Başımı qaldıranda bir milis işçisini başımın üstünde gördüm . Qorxumdan sesimi içime salıb adama qısıldım . ( axı adam meni milisle qorxuzmuşdu ) ,adam milisi görüb reng verib reng alırdi .
- Qonşuma qonaq gelibler , yoldaş leytinat . Uşaq neter olubsa gözlerinden yayınıb qaçıb , dedim aparım verim yiyesine, getmir .
Sora bilmirem nece oldusa nenemgil geldiler , bir iki kağıza qol çekib meni de götürüb geldiler evimize . Böyüyüb ağlım kesende dedemgil söhbet eliyende başa düşmüşem ki , meni tutan bir ermeniymiş meni oğurlamaq isteyirmiş ...
Sen deme ele Azerbaycanlıdan nese oğurlamaq ele onların qanında çoxdan varmiş . Nece ki , indi milli musiqilerimizi , musiqi aletlerimizi , milli yemeklerimizi üzümüze güle güle ogurladılar ...
Beli Şuşa acılı , şirinli günleriyle belece yaddaşıma yazılıb ...
Her heftenin beşinci günü axşam palaz yorğan yastıq samavar , bostandan topladığımız göy goyerti , pamidor , xiyar , qeşey yağlı pendir , camış qatığı , nehre yağı , sac - şiş , manqal ,çadır , bir de qalayçıdan aldığımız mis sehengi götürüb , sürüynen olan heyvanların içinden bir quzu seçib atamın Moskbiçine doldurub , özümüzde maşına ... özümüzü verirdik Şuşaya . Uşaq idim 6 -7 yaşlarım olardı . Bilmirem Şuşanın harasıydısa orda atam çadır qurardı . Hemin gün qatıq , pendirnen, göy - göyerti, salatnan geceni kecirdib , sabahdan manqal , saç tedarükü görürdük .
Bir defe de dedem biznen getmişdi . Dayım o vaxt Ağdam musiqi mektebinin tar bölümünü oxuyurdu . Meni de pianoya qoymuşdular . Tenbellik eledim pianonu yarım buraxdım . Neyse . Dayım tarı döşüne basıb , Heyratıden , Qarabağ şikestesinden çalar , dedemnen atam şişlere kabab cekerdi . Anam nenemin öz elleriyle toxuduğu cehiz cijimin yere salıb balaca döşekleri kenarlrına qoyurdu .
- Ay Feride , ay bala , gel kömek ele !
- Eyy ay ana , men uşaqlarnan oynuyuram .
- Az gel !
Anamın hökümlü sesinden, emrine tabe olub hesir sebetin içindeki naz-nemeti süfrenin üstüne düzürdüm . İş göre göre dayımın çaldığı tarın diliyle qarabağ şikestesinin sözlerini bilmesem de yamsılayırdım .
Dedem işini qurtarıb mis sehengden avıgerdene su tökdü . El üzün yuyub bir qeşey " oxayy" eleyennen sora üzünü qurulayıb yaxınlıqdakı uçurumun kenarına getdi . Qolların açıb gerneşdi , oksigen deposu olan dağın havasını ciyerlerine çekdi . Ele uçurumun kenarında yaşıl otların üzerine sağ böyrü üste uzanıb elini başının altına dayaq verdi . Üzü uçurumdan aşağı arxası bize teref , dağların menzeresinden lezzet alaraq ;
- Ay Adil , bala , bir Suşanın dağların cal , menim balam da oxusun ( dedem hec vaxt adımı cekmezdi en hirsli vaxtında bele adıma " menim balam " deyerdi . Allah ölenlerinize rehmet etsin indi ne atam ne de dedem heyatdadır ) dayım çaldıqca men de köntöy sesimle hardan geldi , nece geldi oxuyurdum . Yaxınlıqda bir ermeni ailesi de dincelirdi . Birden ermeni arvad ordan elin qolun ölçe ölçe yarı rus , yarı azerbaycanca bağırdı . Xvatıt , rebyata tixa uje ya sesden umerla .( o vaxtan bu arvadın sözü Molla Nesreddin meseli kimi ağzımıza düşüb bir uşaq zad ses küy salanda uşağa o arvadın diliyle tepinirik ) Arvadın bu sözune qeh qehe cekib güldük . Biz güldükce o ayağındakı çehrayı rezin şepiti bize teref tulladı . Tebii ki , o vaxtı biz bunu zarafat sanırdıq . Ne bileydik ki , bir gün bize rezin şepit atan ermeniler ele bizi yurdumuzdan güle borana tutub qovacaq ...
Çadırlı günlerimizi sevirdik . Çölçulük ruhumuzu dinceldirdi . Daha bilmedik ki , bir vaxt gelecek, keyf üçün qurduğumuz cadır keyfe yox , daha ne zülümlere , ne problemlere şahidlik edecek , çadır xalqımızın meskunlaşdığı yuva olacaq ...
Bir defe de , men ,babam bir de nenem yene Şuşaya getmişdik . Böyük dayım nişanlıydı . Toy üçün bezi şeyler almaga getmişdiler . Dedem dedi ki , gelmişken ele gelingördüye bir üzük de alım . Neyse bunlar qızıl dükanına girdiler , başları qızıllara qarışmaqda olsun . Men de aradan çıxmaqda . Bilmirem hara getdim , ne qeder getdim . Bir gördüm qolumdan bir kosa saqqal eyri burun bir kişi tutub meni dartır . Yad adamı görüb qışqırmaq isteyende eyilib qulagıma pıcıldadı kı ,
- Sakit ol .burda milisler var . Tutub seni türmeye salar . Qorxumdan sesimi çıxartmadım . Meni getirib bir çinar ağacının altında soruşdu ki ,
- Kimin qızısan , harda olursuz
- ...
Qolumun yumuşaq etinden sıxıb tekrar soruşdu . Danışmaq istemirdim , tanımadığım bu adamın elinden cıxıb qaçmaq isteyirdim .
Başımı qaldıranda bir milis işçisini başımın üstünde gördüm . Qorxumdan sesimi içime salıb adama qısıldım . ( axı adam meni milisle qorxuzmuşdu ) ,adam milisi görüb reng verib reng alırdi .
- Qonşuma qonaq gelibler , yoldaş leytinat . Uşaq neter olubsa gözlerinden yayınıb qaçıb , dedim aparım verim yiyesine, getmir .
Sora bilmirem nece oldusa nenemgil geldiler , bir iki kağıza qol çekib meni de götürüb geldiler evimize . Böyüyüb ağlım kesende dedemgil söhbet eliyende başa düşmüşem ki , meni tutan bir ermeniymiş meni oğurlamaq isteyirmiş ...
Sen deme ele Azerbaycanlıdan nese oğurlamaq ele onların qanında çoxdan varmiş . Nece ki , indi milli musiqilerimizi , musiqi aletlerimizi , milli yemeklerimizi üzümüze güle güle ogurladılar ...
Beli Şuşa acılı , şirinli günleriyle belece yaddaşıma yazılıb ...
.
........................................................................................ Feride Acarakçay
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder